Onderzoekers die patiënten uitnodigen voor deelname aan een vragenlijst kunnen dit doen zónder een schriftelijke vragenlijst mee te sturen. Uit onderzoek van Nicole Horevoorts en collega’s blijkt namelijk dat er geen verschil is in respons tussen een uitnodiging met de optie ‘papieren vragenlijst opvragen’ en een uitnodiging waarin een papieren vragenlijst direct is bijgesloten. Het ontbreken van een papieren vragenlijst in de uitnodiging levert zelfs sneller reacties op. Dit betekent echter niet dat papieren vragenlijsten voor altijd weggelaten kunnen worden. Sommige respondenten, vooral ouderen, blijven de voorkeur geven aan papier.
Verbetering van deelname aan vragenlijsten is een eeuwig probleem bij wetenschappelijk onderzoek. Vandaag de dag kan het internet worden ingezet om snel gegevens te verzamelen. Echter, het verzamelen van gegevens via internet kan leiden tot een vertekend beeld, omdat niet iedereen toegang heeft tot internet of in staat is daar gebruik van te maken. Zo is het gebruik van internet onder ouderen veel minder waarschijnlijk. De registratie van PROFILES (Patient-Reported Outcomes Following Initial Treatment and Long-Term Evaluation of Survivorship) is een platform voor het verzamelen van zowel online als papieren vragenlijsten en maakt gebruik van c.q. probeert verschillende maatregelen om de respons te verbeteren.
Onderzoek twee uitnodigingen
Het doel van deze studie was primair om de invloed van twee methoden van uitnodiging te bestuderen op de respons. Het tweede doel was om de voorkeur van presentatie van de vragenlijst te onderzoeken (papier of internet), in het bijzonder onder oudere patiënten. Voor het testen van de twee verschillende uitnodigingen werden 3.406 patiënten met dikkedarmkanker in de leeftijd van 18 en 85 jaar per brief uitgenodigd om een online vragenlijst in te vullen door middel van een toegangscode.
Daarin werd tevens aangegeven dat er een papieren vragenlijst opgevraagd kon worden via een bijgeleverde antwoordkaart (optie: ‘papieren vragenlijst opvragen’). In tegenstelling met voorgaande procedure kregen 179 willekeurig geselecteerde patiënten met dikkedarmkanker een papieren vragenlijst toegezonden met het verzoek deze in te vullen (gedrukte vragenlijst inbegrepen). Daarbij werd aangegeven dat zij er ook voor kunnen kiezen om de vragenlijst online in te vullen via de meegeleverde toegangscode.
Geen verschil respons
Uit de resultaten blijkt dat de respons niet verschilde tussen de groep ‘papieren vragenlijst opvragen’ en de groep die de gedrukte vragenlijst direct kreeg toegezonden (73% respectievelijk 75% respons). In de groep ‘papieren vragenlijst opvragen’ was de online respons significant hoger vergeleken met de groep die de vragenlijst direct kreeg toegezonden (41% versus 13%).
De meeste respondenten die de vragenlijst online invulden, reageerden na de eerste oproep (95%).Dat was aanzienlijk hoger dan de respondenten met de gedrukte vragenlijst (52%). Respondenten van 70 jaar en ouder kozen vaker voor het invullen van de papieren vragenlijst (71%). In de oudste leeftijdsgroep (80 jaar of ouder) vulde 18% van de respondenten de online vragenlijst in.
Zonder papier sneller online
Nicole Horevoorts en collega’s komen tot de conclusie dat het ontbreken van verschil in respons tussen de twee verschillende uitnodigingsmethoden impliceert dat onderzoekers uitnodigingen voor deelname aan schriftelijke vragenlijsten kunnen weglaten zonder dat dit leidt tot verlaging van de respons. Verder kan het aanbevelingswaardig zijn om juist geen papieren vragenlijst mee te sturen, onder meer omdat respondenten dan sneller overgaan tot het invullen van een online vragenlijst. Daardoor komen gegevens sneller beschikbaar. Echter, vanwege de voorkeur van sommige respondenten is het niet waarschijnlijk dat papieren vragenlijsten volledig weggelaten kunnen worden in de nabije toekomst.