Melanoompatiënt: persoonlijkheid heeft negatieve invloed op gezondheid

EINDHOVEN / TILBURG – Het ervaren van veel negatieve emoties en het niet uiten van deze emoties in sociale interacties (Type D persoonlijkheid) heeft een negatieve invloed op de gezondheidsstatus van (ex-) melanoompatiënten (melanoom is een kwaardaardige vorm van huidkanker). Het is een belangrijke factor om rekening mee te houden in de klinische praktijk. (Ex-)melanoompatiënten met een Type D persoonlijkheid zouden extra aandacht moeten krijgen, omdat kanker waarschijnlijk een grotere invloed op hun leven heeft dan bij patiënten zonder een Type D persoonlijkheid. Dit verschil kan niet worden verklaard door socio-demografische (zoals bijvoorbeeld leeftijd, geslacht of burgerlijke staat) of klinische karakteristieken (zoals bijvoorbeeld soort behandeling of kenmerken van de tumor). Dat blijkt uit een onderzoek van het IKZ in samenwerking met de Universiteit van Tilburg (CoRPS) en het Erasmus MC in Rotterdam.

Persoonlijkheid
De rol van de persoonlijkheid van de patiënt is in de oncologie (medische specialisatie op het gebied van kanker) al vaak onderzocht; tot dusver zonder eenduidige resultaten. In de cardiologie (medische specialisatie op het gebied van hart- en vaatziekten) worden wel duidelijke verbanden gevonden tussen persoonlijkheid, klinische uitkomsten en gezondheidsstatus. Daar doet men onderzoek naar mensen met een Type D persoonlijkheid; een persoonlijkheidstype dat in de oncologie nog nooit is onderzocht.

Een Type D persoonlijkheid bestaat uit een combinatie van twee persoonlijkheidskenmerken, namelijk negatieve affectiviteit (de neiging om negatieve emoties te ervaren) en sociale inhibitie (de neiging om je emoties niet te uiten in het bijzijn van anderen). In dit onderzoek van dr. Floortje Mols en haar collega’s is dit inzicht uit de cardiologie toegepast op de oncologie.

Gezondheidsstatus
(Ex-)melanoom patiënten met een Type D persoonlijkheid rapporteerden een lagere algemene gezondheid, vitaliteit, sociaal functioneren, mentale gezondheid en een slechter emotioneel rol functioneren (functioneren in dagelijkse activiteiten) vergeleken met (ex-)melanoom patiënten zonder Type D persoonlijkheid. Dit verschil werd niet verklaard door socio-demografische of klinische variabelen.

Patiënten met Type D rapporteerden een grotere invloed van kanker op lichamelijke veranderingen, op negatieve zelfevaluatie, en op een negatieve kijk op het leven dan patiënten zonder Type D persoonlijkheid. Verder gaven ze aan dat kanker meer invloed heeft op hun dagelijks leven en maakten deze mensen zich meer zorgen over hun gezondheid. Ook dit verschil werd niet verklaard door socio-demografische of klinische variabelen.

Zongedrag
(Ex-)melanoom patiënten met een Type D persoonlijkheid maken zich verder meer zorgen over de invloed van de zon op hun huid, dan patiënten zonder Type D persoonlijkheid (61 procent vs. 48 procent). Ongeveer 60 procent van de (ex-)melanoom patiënten zijn na de diagnose hun huid beter gaan beschermen door vaker de schaduw op te zoeken, meer beschermende kleding te dragen en vaker zonnebrandcrème te gebruiken.

Ook gaven veel patiënten aan dat ze minder vaak een zon- en strandvakantie boekten. Type D patiënten gaven dat vaker aan dan patiënten die niet tot de Type D’s worden gerekend (73 procent vs. 66 procent). Verder zorgden Type D patiënten er ook voor dat ze minder vaak werkzaamheden in de buitenlucht uit hoefden te voeren (36 procent vs. 20 procent). Deze patiënten gaan in hun vrije tijd ook minder vaak naar buiten (23 procent vs. 11 procent).

Opzet studie
De studie is uitgevoerd door onderzoekers van het Integraal Kankercentrum Zuid in samenwerking met de Universiteit van Tilburg (CoRPS) en Erasmus MC in Rotterdam. Zij vergeleken de gegevens van 125 (ex-) melanoompatiënten met een Type D persoonlijkheid met 437 (ex-)melanoompatiënten zonder Type D persoonlijkheid. Alle patiënten hadden vergelijkbare demografische en klinische kenmerken. Onder Type D patiënten werden echter vaker meer aandoeningen (naast kanker) gerapporteerd. De onderzoekers namen bij deze (ex-)patiënten 0 – 10 jaar na diagnose enkele vragenlijsten af om het effect van persoonlijkheid op gezondheidsstatus, de invloed van kanker op het leven en zongedrag te bestuderen.